Дінмұхамед Аяғанов: COVID барлық органдар мен жүйелерге әсер етеді

Егер ХХ ғасырдың обасы СПИД деп аталса, онда ХХІ ғасырда, әрине, коронавирустық инфекция басым рөлге ие болды.Бір жылдан астам уақыттан бері COVID-19 адам қызметінің барлық салаларына араласып, елдер мен континенттердің қалыпты өмір сүруіне кедергі келтіруде. Бірақ, әуелі, бұл ең басты құндылыққа – адамдардың денсаулығы мен өміріне әсер етті. Оған қоса, ауру адамның тыныс алу жүйесіне ғана әсер етпейді.

Вирустың неврологиялық асқынулары туралы Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан медицина университетінің психиатрия және наркология курсымен неврология кафедрасының жетекшісі, PhD Дінмұхамед Аяғанов айтып берді.– Дінмұхамед Нұрниязұлы, короновирустық инфекция қандай неврологиялық асқынулармен қауіп төндіреді?– Коронавирустық инфекция ғылыми тұрғыдан тек инфекционист-дәрігерлердің ғана емес, сонымен қатар әлемнің басқа медициналық және медициналық емес мамандарының да қызығушылығын тудырады. Өкпе тінінің зақымдануынан басқа, бұл аурудың көптеген көріністері бар.Мен, невролог ретінде, байқау кезеңінде біз коронавирустық инфекциямен ауыраған науқастардан жүйке жүйесінің зақымдануының жеткілікті кең деректерін жинағанымызға назар аударғым келеді. Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің психиатрия және наркология курсымен неврология кафедрасында зерттеуші, жас ғалым Мерей Алиевамен бірге “COVID-19 кезіндегі неврологиялық зақымданудың ерекшеліктері”тақырыбында ғылыми жұмыс жүргізілуде.Қысқа мерзім ішінде біз көптеген пациенттердің ауру тарихын зерттей отырып, неврология туралы мәліметтер жинадық.Covid-19 кезінде жүйке жүйесінің зақымдануы кейбір жағдайларда тыныс алу органдарының алдында неврологиялық белгілерді тудыруы мүмкін. Яғни, жөтел, ентігу және вирустық инфекцияның басқа белгілері пайда болғанға дейін, COVID-19 пациенттерінде 4-5 күн бұрын бас ауыра бастайды, жалпы әлсіздік байқалады. Сонымен қатар, COVID-19 бас ауруының ерекшелігі-олар әдеттегі бас ауруларына қарағанда біршама ерекшеленеді, мысалы, мигрень сияқты. Мұндай науқастарда бас тәулік бойы ауырады-ешқандай себепсіз, тыныс белгілері мен өкпе тінінің зақымдану белгілері жоқ.– Коронавирус тағы қандай асқынулар қаупін төндіреді?– Өте сирек кездесетін, бірақ қазір қарқынды зерттелетін құбылыс-инсульт. Оның үстіне, жастарда және ешқандай алдын-ала болжалды факторларсыз көрініс табуда. Жалпы адамда инсульт болмауы керек сияқты, бірақ COVID-19 кезінде ол болады. Вирустық инфекцияны емдегеннен кейін адамда парез, паралич секілді қозғалыс бұзылыстары қалады.Және мынадай бір үрдіс бар. Тыныс алу және жүрек-тамыр жүйесінің бұзылулары бар ауыр нысандағы COVID-19 ауруын өткерген адамдарда назардың, есте сақтаудың бұзылуы, сөйлеу және қарым-қатынас дағдыларындағы кейбір қиындықтар сақталады-біз мұны танымдық бұзылулар деп атаймыз. Яғни, мидың айқын зақымдалуынсыз психикалық салаға әсерін тигізеді.Одан да сирек кездесетін жағдай – пациент COVID-19-бен ауырадды және инфекциядан кейінгі Гийена-Барре синдромын өткереді. Бұл синдром қозғалмауға, жүйке тіндерінің, қолдар мен аяқтардың, диафрагманың сезімтал және қозғалтқыш талшықтарының бұзылуына әкелуі мүмкін (бұл тыныс алу функциясының бұзылуына әкеледі). Бұл коронавирустық инфекцияның өте күрделі асқынуы болып табылады.Біз коронавирустық инфекция медицинаның, әлеуметтік ғылымдардың және басқа да медициналық емес мамандардың жалпы проблемасы екендігіне назар аударғымыз келеді. Мен ең жиі кездесетін неврологиялық асқынуларды атап өттім. Бірақ басқа да – тыныс алу, өкпе, жүрек-тамыр сияқты көптеген асқынулар бар. Инфекция барлық органдар мен жүйелерге әсер еткен кезде біз оларды көп ағзалы асқынулар деп атаймыз. Әлемдік әдебиетте COVID-19 кезінде көру қабілетінің жоғалуы бөлек сипатталады.– Неврологиялық асқынулары бар науқастар қаншалықты тез қалпына келеді?-Көптеген адамдар COVID-19 ауруы кезінде иіс, жанасу, дәм жоғалту сияқты неврологиялық белгілер бар екенін біледі. Бұл бұзылулар пациенттерде көп мөлшерде кездеседі, және, әдетте, сауықаннан кейін пациенттердің бір бөлігінде, жоғарыда аталған сезімдер екі аптадан кейін оралуы мүмкін, ал кейбіреулерінде қалпына келтіру ұзақ уақытқа созылуы мүмкін – 6-8 айға дейін.

– Коронавирустық инфекцияны емдеудің белгілі бір хаттамалары бар екені түсінікті. Дәрігер ретінде қандай жалпы ұсыныстар бере аласыз?
– Барлығына ауырмауды және карантиндік шараларды сақтауды тілеймін. Бүкіл әлем бұл инфекцияны вакцинациялау, шектеу шаралары, иммундық жүйені салауатты өмір салты, дұрыс тамақтану, сондай – ақ дұрыс психикалық жағдай-бұл мәселені түсіну және осы бағытта шешім қабылдау арқылы жеңгісі келеді.